Wallada, liefdesgedichten uit Al-Andalus

Als dochter van een man, die als kalief van Córdoba regeerde van 1024 tot 1026, had ze natuurlijk wel wat privileges. Toch was haar liberalisme uniek voor haar tijd. Ze moet dan ook een zeer sterke persoonlijkheid hebben gehad en was daarnaast intelligent en bezat de ideale schoonheid voor die dagen: roodblond haar, blanke huid en blauwe ogen. Bovendien, vrouwen, die dichten, kwamen in Wallada's tijd maar weinig voor.

Wallada bint al-Mustakfi (1011-1091) was dochter van Mohammed III al-Mustakfi, die in 1024 werd gekozen tot kalief en twee jaar later tijdens een opstand werd vermoord. Haar jeugd werd gemarkeerd door burgeroorlogen en paleisintriges. Omdat haar vermoorde vader geen mannelijke nakomelingen had erfde zij zijn rijkdommen, waarna ze één van zijn paleizen zou wijden aan het onderwijs aan meisjes van goede familie. Daar ook kwamen regelmatig de bekendste dichters en schrijvers van haar tijd, waaronder Muhya bint al-Tayyanis, Wallada's leerlinge en later ook een groot dichteres, en Abenzaidún of Ibn Zaydún, die Wallada's grote liefde zou worden.

Haar relatie met Ibn Zaydún zou zich strikt in het geheim afspelen. Hij was namelijk verwant aan de Banu Yahwar, een stam die rivaliseerde met de Omajjaden waar Wallada toe behoorde. Vrucht van deze intense liefde zijn acht van de negen gedichten van Wallada die bewaard zijn gebleven. De relatie schijnt uiteindelijk verbroken te zijn doordat Wallada erachter kwam dat Ibn Zaydún haar bedroog met één van haar slavinnen.

Vol wraakgevoelens werd Wallada daarna de minnares van de vizier van Córdoba, Ibn Abdus, politiek rivaal en vijand van Ibn Zaydun. Deze liet zijn voorganger gevangen  zetten en nam hem al diens bezittingen af. Na zijn gevangenschap probeerde de gebroken dichter wanhopig Wallada's liefde terug te winnen -en in die periode schreef hij misschien wel zijn mooiste verzen. Wallada heeft hem echter nooit kunnen vergeven.

Wallada was een vrouw, die haar tijd vooruit was. Behalve dat ze dichtte weigerde ze een sluier te dragen, droeg ze doorzichtige gewaden  waarop haar eigen gedichten geborduurd waren en nam ze regelmatig deel aan dichtcompetities, eigenlijk mannenaangelegenheden. Ook reisde ze veel om elders in het Moorse en christelijke Spanje haar gedichten te declameren. Vanzelfsprekend zette zoveel vrijzinnigheid bij een vrouw veel kwaad bloed bij imams en fundamentalistische islamieten. Dankzij haar relatie met de vizier Abdus werd ze echter steeds tegen mogelijke represailles beschermd. Die bescherming zou blijven tot haar dood, op de voor die tijd zeer ver gevorderde leeftijd van 80 jaar.

Wallada's sterfdag was op 26 maart 1091, dezelfde dag waarop de Almovarides, nomadische soldaten-monniken, Córdoba binnen zouden vallen. Die gebeurtenis luidde een nieuwe periode voor het Moorse Al-Andalus.

Als de avond valt...

Als de avond valt, verwacht mijn bezoek,
want beter is er dan de nacht
om de geheimen te verbergen;
ik voel een liefde voor jou,
waardoor als de sterren het konden voelen
de zon niet zou schijnen,
de maan niet zou opkomen en de sterren
hun nachtelijke reis niet zouden aanvangen.

Afbeelding: 'La odalisca' (Mariano Fortuny, 1861)